Τι είναι η σεξουαλική υγεία;

Αν και υπήρξε δυσκολία στην αποδοχή ενός κοινά αποδεκτού ορισμού για την σεξουαλική υγεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) κατέληξε το 2002 στον αναθεωρημένο ορισμό, όπου η σεξουαλική υγεία θεωρείται μία κατάσταση συναισθηματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα του ατόμου.

Όταν μιλάμε για την σεξουαλική υγεία, αναφερόμαστε στην απουσία ασθένειας, οργανικής διαταραχής, δυσλειτουργίας και αναπηρίας. Η σεξουαλικότητα και οι σεξουαλικές σχέσεις απαιτούν σεβασμό και θετική προσέγγιση ώστε να είναι ευχάριστες και ασφαλείς εμπειρίες, χωρίς σημάδια εξαναγκασμού, διάκρισης ή οποιασδήποτε μορφής βίας.

Το άτομο είναι υγιές όταν νιώθει ελεύθερο μέσα στη σχέση του να εκφραστεί, να ζητήσει και να διεκδικήσει τη σεξουαλική του συμπεριφορά με το σύντροφό του.

Ο φόβος, το άγχος, η ντροπή, οι ενοχές, οι εσφαλμένες πεποιθήσεις, οι μύθοι και οι προκαταλήψεις, καθώς και τα ταμπού γύρω από το σεξ, δεν προάγουν τη σεξουαλική υγεία, αντίθετα μάλιστα, δυσχεραίνουν την ικανότητα να απολαύσει το ζευγάρι την σεξουαλική του ζωή, κάνοντας την εμφάνισή του το σεξουαλικό πρόβλημα.

Η αναπαραγωγική υγεία ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ως μια κατάσταση φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας, σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με το αναπαραγωγικό σύστημα, σε όλα τα στάδια της ζωής.

Σύμφωνα με τη διάσκεψη του Καΐρου (1994) «η αναπαραγωγική υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία νόσου ή ζητήματος που αφορά στο αναπαραγωγικό σύστημα και στη λειτουργία του.

Οι άνθρωποι πρέπει να απολαμβάνουν υγιείς και ικανοποιητικές σεξουαλικές σχέσεις, καθώς και να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το πότε και υπό ποιές συνθήκες θα αναπαραχθούν.

Επίσης, οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού και αντιμετώπισης ζητημάτων υπογονιμότητας.

Ακόμα, στο πλαίσιο αναπαραγωγικής υγείας υψηλού επιπέδου, οι μητέρες θα πρέπει να φέρουν σε πέρας κάθε εγκυμοσύνη με ασφαλή και αξιοπρεπή τρόπο. Τέλος, η αναπαραγωγική υγεία αφορά και στη σεξουαλική υγεία και στην προάσπισή της, με την εξασφάλιση ποιοτικών ανθρώπινων σχέσεων» (UN 1995).

Ο ορισμός της αναπαραγωγικής υγείας που διατυπώθηκε στη διάσκεψη του Καΐρου και παρουσιάζεται πιο πάνω είναι πολύπλοκος και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τη σεξουαλική υγεία.

Η εξέταση της αναπαραγωγικής υγείας σαν ξεχωριστό θέμα Δημόσιας Υγείας καθιερώθηκε αργότερα σαν αποτέλεσμα καταστάσεων, όπως η πανδημία του AIDS, η αύξηση των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, καθώς και του μεγαλύτερου ενδιαφέροντος του κοινού σε θέματα όπως η βία απέναντι σε γυναίκες και κορίτσια.

Η έννοια της αναπαραγωγικής υγείας υπονοεί ότι το άτομο είναι σε θέση να βιώνει μια ικανοποιητική και ασφαλή σεξουαλική ζωή, καθώς και ότι έχει την ικανότητα να αναπαράγει και την ελευθερία να αποφασίζει αν, πότε και πόσο συχνά το πράττει.

Αλληλένδετες με αυτές τις έννοιες είναι το δικαίωμα της γυναίκας και του άνδρα για ενημέρωση και πρόσβαση σε ασφαλείς, αποτελεσματικές, προσιτές και αποδεκτές μεθόδους οικογενειακού προγραμματισμού της επιλογής του, και το δικαίωμα για κατάλληλες υπηρεσίες παροχής υγιεινής φροντίδας, που επιτρέπουν στις γυναίκες να βιώσουν ασφαλή εγκυμοσύνη και κύηση.

Μια ακόμη αλλαγή που πρωτοαναφέρθηκε τότε ήταν ο καθορισμός 15 βασικών αρχών του Π.Ο.Υ., πάνω στις οποίες βασίστηκε ο καθορισμός του προγράμματος δράσης, που ενσωματώνουν τη συσχέτιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων με τα θέματα αναπαραγωγικής υγείας.

Αυτά τα δικαιώματα περιλαμβάνουν την αναγνώριση της προάσπισης της ισότητας των φύλων και της ενίσχυσης της θέσης των γυναικών σε σχέση με τον τερματισμό κάθε είδους βίας κατά των γυναικών, καθώς και τη διαβεβαίωση της ικανότητας της γυναίκας να ελέγχει και να καθορίζει τα θέματα που σχετίζονται με τη γονιμότητα και με τη σεξουαλικότητά της. Αργότερα, στο ειδικό τμήμα της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών το 1999 (UN 1999), επανακαθορίστηκε ως κεντρικός ο στόχος της παγκόσμιας πρόσβασης στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

Επίσης, στην Παγκόσμια Σύνοδο του Σεπτεμβρίου του 2005 (UN 2005), οι κυβερνήσεις παγκοσμίως επαναδεσμεύτηκαν για την επίτευξη καθολικής πρόσβασης στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας μέχρι το 2015.

Η αναπαραγωγική υγεία θεωρητικά δε θα έπρεπε να είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Υπάρχουν μέθοδοι αντισύλληψης που εμποδίζουν τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Απλές τεχνολογίες, που υπήρχαν για πολλά χρόνια, κάνουν τη γέννηση των παιδιών τον 21ο αιώνα -θεωρητικά- πολύ ασφαλή.

Οι άνθρωποι μπορεί να μαθαίνουν τεχνικές που επιτρέπουν το ασφαλές σεξ και να καθιστούν τη μείωση των περισσότερων από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα πολύ εύκολη. Ακόμα και η μόλυνση από τον ιό HIV δεν επιφέρει πια αναπόφευκτα το θάνατο. Παρ’ όλα αυτά, το περιθώριο βελτίωσης του επιπέδου της αναπαραγωγικής υγείας παγκοσμίως παραμένει μεγάλο.

Το άτομο είναι υγιές όταν νιώθει ελεύθερο μέσα στη σχέση του!